Theo Bộ LĐ-TB&XH, dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng trực tiếp đến lĩnh vực BHXH cũng như tới các đơn vị SDLĐ và NLĐ. Đối với đơn vị SDLĐ, dịch Covid-19 tác động tiêu cực tới tình hình sản xuất kinh doanh như: Làm mất, giảm nguyên liệu đầu vào; mất, giảm thị trường tiêu thụ sản phẩm, giảm lao động do phải cách ly phòng dịch… dẫn tới giảm hiệu quả công việc, tăng chi phí và giảm doanh thu. Thậm chí, một số trường hợp phải tạm dừng hoặc thu hẹp sản xuất kinh doanh. “Ở một số đơn vị có thể phải cắt giảm lao động, dẫn đến giảm một phần hoặc toàn bộ số lao động thuộc diện tham gia BHXH; một số DN vẫn duy trì công việc cho NLĐ, nhưng khó khăn về tài chính dẫn đến chậm đóng BHXH”- báo cáo nhận định.

Theo quy định tại Khoản 1, Điều 88 Luật BHXH, trong trường hợp người SDLĐ gặp khó khăn phải tạm dừng sản xuất kinh doanh dẫn đến NLĐ và người SDLĐ không có khả năng đóng BHXH, thì được tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất trong thời gian không quá 12 tháng; hết thời hạn tạm dừng đóng, người SDLĐ và NLĐ tiếp tục đóng BHXH và đóng bù cho thời gian tạm dừng đóng; số tiền đóng bù không phải tính lãi chậm đóng theo quy định.

Với quy định của Luật, Chính phủ và Bộ LĐ-TB&XH đã hướng dẫn chi tiết về điều kiện tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất tại Điều 16 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP và Điều 28 Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH. Theo đó, trường hợp người SDLĐ không bố trí được việc làm cho NLĐ, dẫn đến số lao động thuộc diện tham gia BHXH phải tạm thời nghỉ việc từ 50% tổng số lao động có mặt trước khi tạm dừng sản xuất kinh doanh trở lên hoặc bị thiệt hại trên 50% tổng giá trị tài sản do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, mất mùa gây ra (không kể giá trị tài sản là đất), thì được xem xét, giải quyết tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. “Người SDLĐ gửi văn bản cho cơ quan LĐ-TB&XH địa phương để được xác nhận về số lao động bị giảm hoặc gửi cơ quan Tài chính để xác định số tài sản bị thiệt hại làm căn cứ để cơ quan BHXH xem xét, giải quyết việc tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất”- báo cáo cho biết.

Dịch Covid-19 còn tác động tới NLĐ do phải cách ly phòng dịch theo yêu cầu của chính quyền địa phương, nên NLĐ sẽ phải nghỉ việc trong một khoảng thời gian nhất định. Việc này đã được quy định tại Điều 98 Bộ luật Lao động năm 2012: “Nếu vì dịch bệnh nguy hiểm mà NLĐ phải ngừng việc thì NLĐ được trả lương ngừng việc; tiền lương ngừng việc do NLĐ và người SDLĐ thoả thuận nhưng không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng”. Đồng thời, Khoản 6, Điều 30 Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH cũng quy định: “Trong thời gian NLĐ ngừng việc theo quy định của pháp luật về lao động mà vẫn được hưởng tiền lương, thì NLĐ và người SDLĐ thực hiện đóng BHXH bắt buộc theo mức tiền lương NLĐ được hưởng trong thời gian ngừng việc”.

Bên cạnh việc phải cách ly, NLĐ còn phải nghỉ việc để điều trị, chăm sóc sức khỏe (không được hưởng tiền lương) và có xác nhận của cơ sở y tế thì được xem xét, giải quyết chế độ ốm đau theo quy định của pháp luật về BHXH. NLĐ bị mất việc làm do DN thu hẹp hoặc tạm dừng sản xuất kinh doanh thì được xem xét, giải quyết trợ cấp thất nghiệp theo quy định của pháp luật.

Trước những ảnh hưởng của dịch Covid-19, Bộ LĐ-TB&XH đã có Công văn số 797/LĐTBXH-BHXH gửi các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong phạm vi quản lý, hướng dẫn DN gặp khó khăn do dịch Covid-19 nếu đủ điều kiện thì thực hiện tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất tối đa 12 tháng.

Bộ LĐ-TB&XH cũng cho rằng, do quy định hiện hành về điều kiện để DN được tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất là phải đạt một trong hai tiêu chí (giảm 50% lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc hoặc giảm 50% tài sản), nên trong thực tiễn hiện nay, khả năng số lượng các DN đáp ứng tiêu chí còn hạn chế. Đồng thời, cũng để khuyến khích DN ổn định lao động, không cắt giảm lao động hiện có, Bộ kiến nghị Chính phủ cho phép nghiên cứu, quy định điều kiện được tạm dừng đóng thuận lợi hơn cho DN (sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 16 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP). Theo đó, NSNN sẽ hỗ trợ 100% lãi suất tiền vay cho DN để đóng BHXH bắt buộc (cùng với trả lương ngừng việc) cho NLĐ phải ngừng việc vì dịch Covid-19.

N.Hà