Vừa qua, cử tri có kiến nghị gửi Ban Dân nguyện của Quốc hội về việc đẩy mạnh kiểm tra, thanh tra, đặc biệt là thanh tra chuyên ngành đóng BHXH; thực hiện khởi kiện DN chậm đóng, trốn đóng, gian lận BHXH, BHXH tự nguyện; rà soát, thống kê cụ thể số NLĐ bị ảnh hưởng quyền lợi trong các DN phá sản, rút giấy phép kinh doanh, có chủ bỏ trốn... làm cơ sở cho việc nghiên cứu, đánh giá tác động một cách toàn diện, thận trọng và đề xuất trong quá trình sửa đổi Luật BHXH và các luật khác có liên quan, đồng bộ với các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu được nêu tại Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH.

Việc sửa đổi Luật BHXH lần này sẽ toàn diện hơn (ảnh minh họa)

Trả lời về những kiến nghị này, Bộ LĐ-TB&XH cho biết: Hàng năm, Bộ LĐ-TB&XH đã đẩy mạnh thanh tra tại các đơn vị, DN chậm đóng BHXH. Từ năm 2018 đến nay, Bộ LĐ-TB&XH đã tiến hành thanh tra tại 375 đơn vị, trong đó chủ yếu là đơn vị chậm đóng BHXH. Qua thanh tra, đã ban hành 1.265 kiến nghị, 53 quyết định xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực BHXH, với tổng số tiền xử phạt 5,14 tỷ đồng.

Năm 2020, Bộ LĐ-TB&XH phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và BHXH Việt Nam mở chiến dịch thanh tra về BHXH, nhằm nâng cao sự hiểu biết và tuân thủ pháp luật BHXH cho người SDLĐ, NLĐ và các cơ quan, đơn vị. Tuy nhiên, do đại dịch Covid-19, nên chiến dịch này tạm thời dừng lại để tháo gỡ khó khăn cho DN theo Nghị quyết số 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ, mà tập trung thanh tra diện rộng việc thực hiện chính sách hỗ trợ giảm nghèo, thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về ATLĐ tại các công trình xây dựng, thanh tra toàn diện việc thực hiện chính sách đối với người hoạt động kháng chiến và con đẻ của họ bị nhiễm chất độc hóa học.

Về vấn đề khởi kiện ra tòa án đối với DN chậm đóng, trốn đóng, gian lận về BHXH, theo Bộ LĐ-TB&XH, Điều 14 Luật BHXH năm 2014 quy định: Tổ chức Công đoàn khởi kiện ra Tòa án đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ, tập thể NLĐ. Tuy nhiên, hiệu quả của hoạt động này chưa cao. Do đó, Bộ dự kiến đề xuất sửa đổi quy định theo hướng giao cơ quan BHXH các cấp chủ trì, phối hợp với tổ chức Công đoàn thực hiện việc khởi kiện các DN nợ BHXH ra Tòa án khi xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung Luật BHXH.

Về việc rà soát, thống kê số NLĐ bị ảnh hưởng quyền lợi trong các DN phá sản, theo báo cáo của BHXH Việt Nam, tính đến hết tháng 6/2020, cả nước có 26.792 đơn vị, DN chậm nộp không còn khả năng thu hồi (DN phá sản, rút giấy phép kinh doanh, DN có chủ bỏ trốn) với tổng số tiền trên 3.082 tỷ đồng, ảnh hưởng đến chế độ của 81.845 NLĐ.

Vì vậy, việc sửa đổi Luật BHXH lần này đặt ra yêu cầu rất cao, cải cách toàn diện, hoàn toàn khác so với hai lần trước, đó là sự kết hợp đồng thời của 3 việc: Tổng kết, đánh giá thực tiễn triển khai thực hiện Luật BHXH 2014; thể chế hóa các nội dung cải cách chính sách BHXH theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW; phù hợp với các cam kết quốc tế, trong đó có việc đảm bảo quyền an sinh xã hội cho lao động di cư thông qua đàm phán, ký kết các hiệp định song phương về BHXH giữa các nước.

Để Luật mới có tuổi thọ dài, khắc phục hầu hết những bất cập thời gian qua, tiệm cận các tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế, trong 3 năm (2018-2020) nghiên cứu hoàn thiện 15 đề án, dự án nhằm cụ thể hóa các nội dung cải cách theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW. Trong đó, có những vấn đề Chính phủ yêu cầu nghiên cứu thí điểm như: Xây dựng gói BHXH ngắn hạn linh hoạt; nghiên cứu có lộ trình đầu tư một phần tiền nhàn rỗi của quỹ BHXH thông qua ủy thác đầu tư tại thị trường trong nước và quốc tế. Chính vì vậy, tại Nghị quyết số 125/NQ-CP đã xác định lộ trình trình Quốc hội Luật BHXH sửa đổi vào năm 2021-2022. Tuy nhiên, Bộ đã rất chủ động triển khai các việc như: Tổng kết, đánh giá Luật BHXH; nghiên cứu các đề án, dự án nhằm thể chế hóa các nội dung cải cách; nghiên cứu xây dựng các dự án luật.