Tư vấn người lao động không nên rút BHXH một lần (Minh họa)

Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một chính sách an sinh xã hội quan trọng nhằm đảm bảo thu nhập, cuộc sống ổn định cho người tham gia khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau bệnh tật, tai nạn lao động. Việc nhận BHXH một lần được coi là “lợi trước mắt, hại lâu dài”, bởi khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế rất nhiều so với hưởng lương hưu.

Trên thực tế, người tham gia BHXH khi nhận lương hưu được hưởng rất nhiều quyền lợi trong quá trình hưởng lương và ngay cả khi chết thì thân nhân của họ cũng được hưởng chế độ tử tuất với quyền lợi cao. Trong thời gian hưởng lương hưu, người lao động được quỹ BHXH chi trả kinh phí và cấp miễn phí thẻ BHYT, hưởng đầy đủ các quyền lợi về khám chữa bệnh. Lương hưu rất quan trọng trong cuộc sống của người già, không chỉ hưởng tiền hàng tháng mà còn được chăm sóc sức khỏe trọn đời. Ngược lại, nhận BHXH một lần người lao động sẽ bị hạn chế các quyền lợi về cấp thẻ BHYT và có nguy cơ không chi trả được chi phí khám chữa bệnh khi về già, nhất là trường hợp nằm viện điều trị lâu dài.

Ông Lê Văn Tân, ngụ tại phường Phú Trinh (Phan Thiết) tuổi ngoài 62 chia sẻ: “Tôi đóng BHXH được 16 năm, lúc 56 tuổi do hoàn cảnh khó khăn tôi nhận BHXH một lần, bây giờ tuổi cao không có lương hưu, không có thu nhập, không có thẻ BHYT tôi ân hận quá. Giá như lúc trước tôi đóng thêm vài năm để hưởng lương hưu thì giờ đỡ khổ…”. Trong cuộc sống hàng ngày có rất nhiều người lúc về già không có lương hưu cũng suy nghĩ như ông Tân, lúc còn trẻ họ vẫn nghĩ về cái lợi trước mắt mà bỏ qua cái hại lâu dài… Tại Bình Thuận trong năm 2023 có 14.398 hồ sơ đề nghị hưởng BHXH một lần, tăng 17,5% so với năm 2022; trong 3 tháng đầu năm 2024, toàn tỉnh có 3.475 hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp BHXH một lần được xét duyệt đưa vào chi trả, giảm 10,7% (420 hồ sơ) so với cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên, riêng tháng 3/2024, số người hưởng chế độ BHXH một lần có chiều hướng gia tăng (có 1.638 hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp BHXH một lần, tăng 64% (642 hồ sơ) so với tháng 02/2024 và tăng 5,9% (91 hồ sơ) so với cùng kỳ năm 2023.

Theo cơ quan chức năng lý giải thì nguyên nhân hồ sơ hưởng chế độ BHXH một lần tăng là do người lao động nghỉ việc, không tìm được việc làm mới; do nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh nên không tuyển lao động; một số lao động điều kiện kinh tế gặp khó khăn. Thêm vào đó, từ cách tính mức hưởng BHXH một lần giảm đi, rút ngắn thời gian đóng BHXH để hưởng chế độ hưu trí (từ đủ 20 năm xuống còn từ đủ 15 năm) trong Dự thảo Luật BHXH sửa đổi nên người lao động tranh thủ nhận trợ cấp BHXH một lần trước khi Luật BHXH sửa đổi, bổ sung có hiệu lực. Phần lớn người đề nghị hưởng trợ cấp BHXH một lần có tuổi đời rất trẻ (dưới 30 tuổi) và quá trình tham gia đóng BHXH thời gian ngắn, có tâm lý chỉ quan tâm đến nhu cầu trước mắt hơn là nhu cầu hưởng lương hưu khi về già. Việc gia tăng số người nhận BHXH một lần là một thực tế rất đáng lo ngại. Không chỉ tác động trực tiếp đến quyền lợi của người lao động, mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội lâu dài của quốc gia.

Thiết nghĩ, để giảm số người rút BHXH một lần các ngành chức năng cùng địa phương cần tăng cường tuyên truyền, vận động để người lao động hiểu rõ chính sách an sinh xã hội, pháp luật BHXH, không vì khó khăn, lợi ích trước mắt mà rút BHXH một lần. Mặt khác,  Nhà nước nên có chính sách hỗ trợ những lao động khó khăn, có thể cho vay qua hình thức quỹ giúp đỡ công nhân hoàn cảnh khó khăn với lãi suất ưu đãi để người lao động giải quyết khó khăn, bức xúc trước mắt; đồng thời có chính sách cân bằng về quyền lợi của người đóng bảo hiểm để BHXH thực sự là nhu cầu của người lao động.