BHXH tự nguyện là loại hình bảo hiểm phi lợi nhuận của Nhà nước, mục đích vì an sinh xã hội. Đối tượng tham gia là công dân Việt Nam đủ 15 tuổi trở lên, không quy định mức trần tuổi và không thuộc đối tượng đóng BHXH bắt buộc, tự trích kinh phí tham gia. Người dân tham gia BHXH tự nguyện được hưởng lương hưu theo quy định; được trợ cấp một lần và tử tuất; được cơ quan BHXH cấp thẻ BHYT khi nghỉ hưu và hưởng quyền lợi khám, chữa bệnh như những người tham gia BHXH bắt buộc. Tính ưu việt của chính sách BHXH tự nguyện là giảm bớt khó khăn, rủi ro khi về già, giúp bảo đảm thu nhập, ổn định cuộc sống khi hết tuổi lao động cho đối tượng chiếm phần đông dân số của tỉnh là người lao động tự do, người dân ở các khu vực nông thôn.

Luật BHXH sửa đổi bổ sung năm 2014 cho phép người lao động đóng BHXH tự nguyện theo nhiều phương thức. Đóng hằng tháng, đóng 3 tháng/lần, 6 tháng/lần, 12 tháng/lần; đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm/lần; đóng một lần cho những năm còn thiếu nhưng không quá 10 năm đối với người tham gia BHXH đã đủ tuổi về hưu.

Người dân làm thủ tục tham gia BHXH tự nguyện

Trường hợp người lao động đã hết tuổi lao động nhưng mới có hơn 10 năm đóng BHXH thì có thể đóng BHXH một lần cho những năm còn thiếu và hưởng lương hưu ngay khi đóng đầy đủ. Ngay sau khi đóng đủ thời gian 20 năm, người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng lương hưu ngay từ tháng liền kề. Nếu người đó muốn dừng tham gia BHXH tự nguyện để chuyển sang BHXH bắt buộc, hưởng BHXH một lần hoặc gặp bất trắc qua đời thì sẽ được BHXH trả lại một phần số tiền đã đóng trước đó, tùy theo thời gian tham gia và mức đóng. Mức đóng BHXH tự nguyện tối thiểu bằng 22% mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn, tối đa bằng 22% của hai mươi lần mức lương cơ sở tại thời điểm tham gia. Với chính sách BHXH tự nguyện theo quy định của Luật BHXH mới hiện nay đã mở ra cho người lao động tự do cơ hội tham gia và thụ hưởng chính sách an sinh xã hội một cách dễ dàng.

Đến ngày 15/9/2020, toàn tỉnh có 6.119 người tham gia BHXH tự nguyện, đạt 50,78% so với kế hoạch đề ra. Mặc dù BHXH tỉnh đã chủ động phối hợp với các cơ quan ban ngành, hội, đoàn thể tuyên truyền Luật BHXH; Cung cấp thông tin về nội dung, ý nghĩa, lợi ích cũng như quy trình thủ tục đăng ký khi tham gia. Tuy nhiên, việc phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh còn gặp nhiều khó khăn, diện bao phủ và đối tượng tham gia hình thức bảo hiểm này chưa tương xứng với số lao động tự do trên địa bàn.

Nguyên nhân dẫn đến công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện gặp nhiều khó khăn trong năm 2020 chủ yếu là do bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19, kinh tế nhân dân thu nhập thấp, không ổn định; Người lao động và nhân dân chưa nhận thức đầy đủ về nội dung, ý nghĩa, tầm quan trọng của các chính sách BHXH cũng như quy trình, thủ tục đăng ký khi tham gia BHXH tự nguyện. Trong số những người tham gia BHXH tự nguyện phần lớn là những người đã tham gia BHXH bắt buộc, song vì lý do nghỉ việc, sau đó đóng BHXH tự nguyện để nối tiếp thời gian đóng lúc trước, nhằm đảm bảo đủ thời gian hưởng chế độ hưu trí. Còn lại, số người lao động tự do mới đóng lần đầu còn thấp…

Để chính sách BHXH tự nguyện đi vào cuộc sống, phát huy được những điểm mới, tiến bộ trong chính sách, mở rộng hơn phạm vi bao phủ BHXH, góp phần an sinh xã hội bền vững. Trong thời gian tới, BHXH tỉnh Bình Thuận sẽ tăng cường các biện pháp, trong đó chú trọng đến công tác tuyên truyền, phổ biến những chính sách và các quy định mới khi tham gia BHXH tự nguyện đến nhân dân trên địa bàn.

Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ chất lượng công tác phục vụ, nâng cao chất lượng tổ chức thực hiện chế độ BHXH tự nguyện. Đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, gọn nhẹ; đồng thời, nâng cao trách nhiệm, ý thức phục vụ đối tượng tham gia và thụ hưởng BHXH tự nguyện, nhất là thực hiện tốt cơ chế một cửa trong tiếp nhận và giải quyết các chế độ BHXH cho người lao động. Mở rộng mạng lưới đại lý thu, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi tham gia, linh hoạt trong lựa chọn thời gian, địa điểm, lập thủ tục hồ sơ khi tham gia; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về chính sách đến tất cả các đối tượng, ở các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân; xây dựng nội dung tuyên truyền bám sát thực tiễn, lựa chọn hình thức tuyên truyền phong phú, đa dạng, phù hợp với từng nhóm đối tượng./.