Doanh nghiệp chế biến hải sản gặp nhiều khó khăn

Chị Hoàng Thị Sâm (34 tuổi, ở Hàm Thuận Bắc) là công nhân một công ty sản xuất đồ gỗ tại địa phương, đã đóng hơn 6 năm BHTN, khi thấy công ty không có đơn hàng, công ty nợ lương công nhân chị Sâm xin nghỉ việc và dự định tìm một việc khác để có thu nhập ổn định, đủ trang trải cuộc sống gia đình. Trong thời gian tìm việc chị đã làm thủ tục hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp với mức hưởng hàng tháng 3,9 triệu đồng. Tuy cuộc sống có khó khăn nhưng nhờ có tiền trợ cấp thất nghiệp cả nhà chị có cuộc sống tạm ổn. Trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp chị Sâm được học thêm nghề lễ tân du lịch nên chị xin vào làm ở một khách sạn thu nhập hàng tháng khá ổn định.

Hiện cả nước có số người tham gia BHTN tăng qua các năm, bình quân tăng khoảng trên 6%/năm. Tính đến cuối năm 2023, cả nước có số người tham gia BHTN chiếm 31,5% lực lượng lao động trong độ tuổi. Mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHTN. Trên địa bàn tỉnh Bình Thuận có khoảng 676.877 người trong độ tuổi lao động, nhưng tỷ lệ tham gia BHTN mới đạt 14,34% lực lượng lao động. Trong năm 2023 Bình Thuận có 11.228 người nghỉ việc hưởng trợ cấp thất nghiệp, tăng 5,4% so với năm 2022. Những tháng đầu năm 2024 có 884 người hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp, giảm nhiều so với những tháng cuối năm 2023. Điều này cho thấy các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, thiếu đơn hàng sản xuất…đang từng bước phục hồi sau đại dịch covid. Mặt khác, chính sách trợ cấp thất nghiệp đã giúp người lao động có cuộc sống ổn định khi mất việc và có điều kiện tái hòa nhập thị trường lao động.

Tuy nhiên, có những trường hợp do nguyên nhân khách quan, chủ quan mặc dù người lao động đóng tiền BHTN đầy đủ, nhưng khi nghỉ việc vẫn không đủ điều kiện để hưởng tiền trợ cấp thất nghiệp. Anh Nguyễn Hữu Năm làm công nhân ở một công ty chế biến hải sản thuộc thành phố Phan Thiết rất bức xúc khi không được hưởng BHTN dù đã đóng hơn 5 năm. Anh Năm chia sẻ: “Tôi mất việc vào cuối năm 2022 do doanh nghiệp hết đơn hàng xuất khẩu hải sản. Công ty nợ BHXH nhiều tháng nên đến giữa tháng 2-2024, tôi mới chốt được sổ BHXH. Sau đó, tôi làm thủ tục nhận trợ cấp thất nghiệp thì được cơ quan chức năng trả lời là quá hạn, (không đủ điều kiện có tháng liền kề trước khi bị mất việc làm hoặc chấm dứt hợp đồng lao động hay hợp đồng làm việc đã đóng BHTN). Lỗi này hoàn toàn thuộc về doanh nghiệp, nhưng người lao động phải chịu thiệt thòi…". Như vậy, văn bản quy định “tháng liền kề” đóng BHTN trước thời điểm người lao động chấm dứt hợp đồng lao động đã làm trở ngại và thiệt thòi cho người lao động tại các doanh nghiệp đang nợ BHXH.

Mặt khác, hiện nay đối tượng tham gia BHTN chưa bao phủ hết những người có quan hệ lao động; nhất là số lao động trong các doanh nghiệp tư nhân thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BHTN. Đây là nhóm người lao động có nguy cơ mất việc làm cao. BHTN cũng chưa bao phủ đối với nhóm người làm việc không trọn thời gian, người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng lương… Để hoàn thiện Luật việc làm và bảo đảm quyền lợi cho người lao động, Bộ LĐ-TB-XH đề xuất bổ sung những đối tượng nói trên tham gia BHTN trong dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) để trình Chính phủ sắp tới.

Để chính sách BHTN phát huy hiệu quả hơn, người lao động mong muốn mở rộng đối tượng tham gia; giảm mức đóng BHTN; nâng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp; hoàn thiện các văn bản pháp lý để bảo đảm nguyên tắc đóng – hưởng, bảo đảm quyền lợi khi người lao động mất việc làm.