Người tham gia BHXH tự nguyện hàng tháng đóng bằng 22% mức thu nhập tháng do người lao động tự nguyện lựa chọn. Mức thu nhập thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng.

Từ ngày 01/01/2018, người tham gia BHXH tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn, cụ thể: Bằng 30% đối với người tham gia thuộc hộ nghèo; bằng 25% đối với người tham gia thuộc hộ cận nghèo; bằng 10% đối với các đối tượng khác.

Người tham gia được giảm trừ ngay số tiền Nhà nước hỗ trợ khi đóng BHXH tự nguyện. Người tham gia BHXH tự nguyện khi có đủ các điều kiện theo quy định được hưởng quyền lợi: Chế độ hưu trí và chế độ tử tuất.

Người đang đóng BHXH tự nguyện hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần tính theo số năm đã đóng BHXH. Người tham gia BHXH tự nguyện sau 01 năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần.

Thực tế trong ba tháng đầu năm 2022, Bình Thuận có 11.068 người tham gia BHXH tự nguyện tăng 8,8% so với cùng kỳ năm 2021; trong tháng 3 tăng 302 người (tăng 2,8%) so với tháng 2/2022. Các đơn vị có số người tham gia tăng là: Hàm Thuận Bắc, Đức Linh, Hàm Tân, Tuy Phong… Đến đầu tháng 4/2022 tỷ lệ bao phủ BHXH toàn tỉnh đạt 14,24 % lực lượng lao động, trong đó BHXH tự nguyện chiếm tỷ lệ1,54% lực lượng lao động. Tuy nhiên, đến đầu tháng 4/2022 số người tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn giảm 3.918 người so với cuối năm 2021. Số người tham gia mới BHXH tự nguyện còn ít, tỷ lệ người dân tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện đạt thấp và chưa thật sự bền vững.

BHXH và Bưu điện tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện

Mặt khác, đầu năm 2022 do áp dụng mức đóng mới, thấp nhất bằng mức thu nhập chuẩn nghèo đa chiều khu vực nông thôn giai đoạn 2022-2025 (1.500.000 đồng/người/tháng) cho người tham gia BHXH tự nguyện để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất tăng 1,15 lần so với mức đóng cũ, nên gặp nhiều khó khăn trong việc tuyên truyền, vận động người dân tham gia mới và đáo hạn. Nhiều người tham gia BHXH tự nguyện do kinh tế khó khăn nên không có ý định tiếp tục tham gia. Bên cạnh đó, ngành Bưu điện cũng chưa đẩy mạnh việc tổ chức hội nghị tuyên truyền, phát triển người tham gia BHXH tự nguyện nên số người tham gia mới còn hạn chế. Hệ thống đại lý thu có lúc, có nơi hoạt động chưa hiệu quả; nhân viên đại lý thu chưa bám sát địa bàn để vận động tuyên truyền, nhiều đại lý thu chưa đầu tư thời gian cho việc vận động người tham gia đáo hạn, khai thác mới. Đa số nhân viên đại lý thu đang kiêm nhiệm nhiều việc, hạn chế thời gian tuyên truyền, tư vấn trực tiếp.

Một nguyên nhân khác là hiện nay chính sách BHXH tự nguyện chưa khuyến khích được người tham gia, bởi lẽ thời gian đóng BHXH tự nguyện 20 năm là quá dài; mức hỗ trợ cho người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp; người tham gia BHXH tự nguyện chưa được hưởng chế độ ốm đau, thai sản… Vấn đề này, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội mới đây cũng đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm tăng tính hấp dẫn, thu hút người lao động tham gia BHXH để hưởng lương hưu. Nếu việc sửa đổi chính sách BHXH được thông qua sẽ góp phần tăng mức độ hấp dẫn của chính sách, người lao động có thêm động lực tiếp tục bảo lưu, tích lũy thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu, góp phần bảo đảm an sinh xã hội bền vững.

Để khắc phục những tồn tại nói trên, BHXH tỉnh Bình Thuận đã chỉ đạo thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó chú ý đẩy mạnh khai thác, phát triển người tham gia BHXH tự nguyện. Tổ chức các hội nghị tuyên truyền BHXH tự nguyện tại cơ sở xã, phường để người dân hiểu rõ ý nghĩa của chính sách BHXH tự nguyện, từ đó tự giác tham gia; hạn chế tình trạng rút BHXH một lần gây thiệt thòi và ảnh hưởng đến cuộc sống lúc tuổi già.